مصاحبه سايت گزارشگران با علي صمد 

 

                                                        14 آذر 1384  

 

 

سوال يك: آقاي صمد از شما بسيار ممنونيم كه به درخواست ما پاسخ مثبت داديد. 

 

جواب: من هم از شما دوستان بابت فرصتي كه براي من فراهم كرديد تا بلكه از اين طريق بتوانم نظراتم را براي شما و خوانندگان سايت گزارشگران ارائه دهم، نهايت سپاسگزاري را دارم.                                                                                   

 

سوال دوم: آقاي صمد سالروز 16 آذر چند روز ديگر فرا مي رسد. نظر شما در خصوص اين واقعه به عنوان روز دانشجو چيست؟                                                                                                                                                        

 

جواب: بله حق با شماست، چهارشنبه سالگرد 16 آذراست. امسال 52 سال از اين واقعه در كشورمان مي گذرد. در واقع اين روز در تاريخ جنبش دانشجوئي كشورمان به عنوان سمبل مقاومت و اعتراض به حكومت كودتا و ديكتاتوري شاه  به شمار مي رود و همواره دانشجويان و نيروهاي سياسي اين روز را از طريق برگزاري مراسم هاي گوناگون و دادن اعلاميه ها گرامي مي دارند. در واقع 16 آذر چراغي است كه هيچگاه در تاريخ مبارزات كشورمان خاموش نخواهد شد.

 

 سوال سوم: آقاي صمد شما مدتهاست كه از نزديك مسائل دانشجوئي را دنبال مي كنيد. آگر ممكن است براي ما كمي در مورد وضعيت كنوني اين جنبش بگوئيد؟                                                                                                                            

 

جواب: متاسفانه وضعيت كنوني حركت هاي دانشجوئي در دانشگاه هاي ايران به دليل وجود سركوب، اختناق و تفرقه نسبتا" در موقعيت مناسبي نيست. در واقع مفهوم اين حرف اين است كه شرايط فعاليت سياسي- صنفي در سطح دانشگاه ها و جامعه روزبروز با دشواري هاي هر چه بيشتري مواجه مي شود. خب سعي مي كنم كمي بيشتر در اين زمينه توضيح دهم؛ البته براي بهتر فهميدن وضعيت كنوني جنبش دانشجوئي مناسب مي دانم كمي به گذشته نه چندان دور برگردم. بعد ازپايان انتخابات 9 اسفند 1381و مشخص شدن نتيجه آن، مشخصا" محافظه كاران و به ويژه اصلاح طلبان حكومتي با شكست سختي مواجه شدند. در ضمن در اين مقطع بزرگترين تشكل دانشجوئي يعني دفتر تحكيم وحدت به صورت علني اعلام كردند كه از اين تاريخ ديگر خود را جز ائتلاف دوم خرداد نمي دانند وبدين طريق رسما" خروج خود را اعلام كردند. در واقع با منتقد شدن دفتر تحكيم وحدت مشخصا" از سال 82 جريانات دانشجوئي وابسته به جناح هاي جكومتي به شدت تضعيف مي شوند و خوشبختانه ما ديگر با جنبش دانشجوئي حكومتي در سطح دانشگاه هاي ايران مواجه نيستيم بلكه در اين دوره رفته رفته جريانات لائيك كه پيش از اين درحاشيه دانشگاه ها و در ميان فعالين دانشجوئي و تشكل هاي آنها فعاليت موثرميكردند به صورت هرچه علني تربه دفاع و تبليغ ايده هاي خود در درون جريانات دانشجوئي پرداختند. از اين به بعد گفتمان سكولاريسم و جمهوريخواهي به گفتمان غالب در تشكل هاي دانشجوئي تبديل شد. درادامه، جريانات دانشجوئي بيش از پيش به اين امر اگاهي يافتند كه براي گسترش ايده هاي آزاد، نقاد و مستقل جنبش دانشجوئي در عرصه هاي گوناگون نياز به سازماندهي جديد مي باشد. زيرا انجمن هاي اسلامي به دليل ساختار ايدئولوژيك و ديني خود نتوانسته بودند به خواست ها و تمايلات دانشجويان پاسخگو باشند. به علاوه در آن دوره  نيروهاي زيادي از دانشجويان به صورت علني، نيمه علني و حتا مخفي در عرصه هاي مختلف در سطح دانشگاه ها فعاليت مي كردند كه اغلب به دليل ساخت اسلامي انجمن هاي اسلامي دانشجوئي عضو اين تشكل ها نمي شدند. در واقع تفكر ايدئولوژيك و ديني رسمي انجمن هاي اسلامي و بويژه دفتر تحكيم وحدت پاسخگوي بدنه ايدئولوژي گريز فعالين متنوع دانشجوئي وبه ويژه  دانشجويان در كل دانشگاه ها نمي توانست باشد. لازم به تاكيد است كه در اين ميان همه اين تغييرات وموارد گفته شده به دقت مورد توجه حكومت و دستگاه هاي امنيتي و اطلاعاتي آن قرار گرفته بود و آنها با دقت از نزديك مسائل دانشجوئي را دنبال مي كردند. همه شواهد،  سياست ها، برنامه ها و پروژه هاي رژيم گوياي اين است كه حكومت موضوع را خوب فهميده است كه در دانشگاه ها بازي سياست در حال تغيير است و اينكه سكولار هاي جمهوريخواه در اين عرصه نقش اساسي دارند. پس بايد هر چه سريعتر دست به اقدامات اساسي در جهت تضعيف جريانات دانشجوئي سكولار و به ويژه دقتر تحكيم وحدت بزند و با تفرقه در جهت ايجاد فاصله ميان دانشجويان دگر انديش و سپس با بالا بردن هزينه كار سياسي در دانشگاه و در جامعه بطور هم زمان با سازماندهي دستگاه هاي امنيتي وقوه قضائيه ونيز با ايجاد هماهنگي ميان نيروهاي طرفدار نظام در دانشگاه و در جامعه  به مقابله با نيروهاي سكولار جمهوريخواه در سطح كشور روي آوردند. اين سياست هاي جكومت باعث كاهش و محدود شدن فعاليت تشكل هاي دانشجوئي در سطح كشور شد. بالا بردن هزينه فعاليت متشكل و غير متشكل دانشجويان در عرصه هاي مختلف و بي توجهي و نداشتن پروژه مشخص جريانات دانشجوئي در نوع ارتباط با بدنه خود در درون دانشگاه  براي مقابله با ترفندهاي رژيم، باعث دوري بدنه دانشجوئي از تشكل هاي مستقل دانشجوئي در سطح دانشگاه هاي كشور شد. درواقع جريانات دانشجوئي موجود در دانشگاه بدون توجه به خواسته هاي صنفي، اجتماعي، فرهنگي،علمي، تخصصي و تفريحي دانشجويان، همچنان نيروي خود را درعرصه سياست متمركز كردند واين نوع فعاليت و تلاش در جامعه و دانشگاه باعث ايجاد فاصله  ميان بدنه دانشجوئي و تشكل هاي دانشجوئي شد. حكومت هم از اين ضعف جريانات دانشجوئي استفاده لازم را نمود و با بالا بردن هزينه فعاليت سياسي و متشكل در دانشگاه  ونيز در جامعه به اين روند دوري يا فاصله دامن زد. از سال 82 تا امروز صدها فعال دانشجوئي دستگير و به مجازات هاي گوناگوني محكوم شدند. ده ها تشكل دانشجوئي منحل و امتياز تعداد زيادي از نشريات دانشجوئي لغو شده است. حكومت با مجبور كردن دانشگاه به سكوت و عدم نقادي در جهت به انفعال كشاندن دانشگاه و دانشجويان كه همواره وجدان بيدار جامعه هستند، عمل كرد. اعمال محدويت هاي جديد در دانشگاه ها همچون عزل و نصب هاي بي قاعده مسئولين دانشگاه هاي كشور، سپردن امور دانشگاه ها به نيرو هاي امنيتي و اطلاعاتي براي كنترل و محدود كردن هر چه بيشترفعاليت هاي دانشجوئي و نيز حمايت مالي و لجستيكي از تشكل هاي دانشجوئي خودي نشانگر پروژهاي جدي براي تعرض به دانشگاه و خاموش كردن صداي دانشجويان و نشكل هاي آنان مي باشد. در اين جا شايد بي مناسب نباشد كه تاكيد ويژه كنم كه دانشجويان و تشكل هاي آنان در اين سال ها با تلاش مصممانه و صادقانه خود به صورت متشكل و فردي و گاه جدا از هم مشخصا" از تير 1378 تا به امروز با انتشار نشريات علني و نيمه علني در عرصه هاي متنوع و با تيراژ هاي گوناگون در عرصه هاي سياسي، صنفي، فرهنگي، تخصصي و اجتماعي به تقويت گفتمان دمكراتيك در سطح دانشگاه هاي كشورو جامعه ياري رسانده اند. ارتباط با بيرون دانشگاه و صدور سه بيانيه با روشنفكران، كارگران، زنان و ديگر شخصيت هاي كشورمان نشانگر تلاش هماهنگ براي ارائه راهكارهاي دمكراتيك و مسالمت آميز براي بيرون رفتن از بحراني است كه توسط جكومت جمهوري اسلامي ايران در جامعه ايجاد شده است. همه شواهد موجود در كشور حاكي از اين واقعيت است كه گفتمان حاضر در دانشگاه هاي كشور همچنان دفاع از دمكراسي، آزادي، جمهوري، حقوق بشر، جدايي دين از جكومت است واسناد و مصوبات تشكل هاي دانشجوئي در كشور همچنان بر اين گفتمان ها تاكيد اساسي دارد.                                                                                                                                                                  

 

سوال چهارم: انتخابات اخير رياست جمهوري به نظر شما چه تغييراتي در روند مبارزات دانشجوئي بوجود آورد؟                        

 

جواب: انتخابات اخير و پيروزي احمدي نژاد منجر به يكسري انتقاد ها و تغييرات  به نحوه نگرش و عمل تشكل هاي دانشجوئي و از جمله دفتر تحكيم وحدت در فعاليت هاي خود در درون و بيرون دانشگاه شد كه من در اينجا سعي مي كنم چند مورد را كه به تغيير سياست وروش در قعاليت هاي دانشجوئي منجر گشت را متذكر شوم. 1-  بعد از روي كار آمدن احمدي نژاد به عنوان رئيس جمهور، دانشجويان با تحليل شرايط جديد ومراجعه به مواضعي كه پيش از انتخابات اتخاذ كرده بودند متوجه اين شدند كه سياست با زندگي و معاش مردم گره خورده است و توجه صرف به توسعه سياسي بدون تاكيد به عدالت اجتماعي باعث فاصله افتادن ارتباط ها ميان جنبش دانشجوئي و اقشار زحمتكش جامعه  مي شود. امروز دفاع از اقشار زحمتكش جامعه و تاكيد ويژه به عدالت اجتماعي در صدر برنامه ها و سياست هاي جريانات دانشجويي قرار گرفته است. 2-  گسترش ارتباط تشكل هاي دانشجوئي در جهت همبستگي و دفاع از اقشار مختلف جامعه همچون جوانان، زنان، كارگران، روشنفكران و ديگر شخصيت هاي جامعه. 3-  احياي قعاليت هاي دانشجوئي يعني برگشت به درون دانشگاه در جهت دفاع و كمك به گسترش تنوع در ميان دانشجويان و دفاع از خواسته هاي سياسي و صنفي دانشجويان و نيز تقويت فعاليت هاي مشترك و گوناگون براي تقويت بدنه دانشجوئي و گفتمان هاي دمكراتيك. 4-  حكومت در حال حاضر علاوه بر سياست هاي سركوب گرايانه خود دست به ايجاد يكسري تغييرات و انتصابات با كمك همه جناح هاي جكومتي در سطح دانشگاه هاي كشور براي هر چه منزوي كردن تشكل هاي دانشجوئي از طريق بالا بردن هزينه كار سياسي و يا هر گونه فعاليت متشكل دانشجويان زده است. تشكل هاي دانشجوئي راه مقابله با اين ترفند هاي حكومت را از طريق مقاومت و اعتراض و متحد عمل كردن همه جريانات دانشجوئي در داخل دانشگاه مي دانند. 5- حفظ و گسترش ارتباط با بيرون دانشگاه در جهت دقاع مصممانه ازايجاد تغييرات ساختاري در جامعه و دفاع از ارزش هاي دمكراتيك. 6-  ارجح دانستن منافع ملي ايرانيان به عنوان يك اصل اساسي. 7- اين تشكل ديگر خود را از مدتها قبل به عنوان نماينده جنبش دانشجوئي محسوب نمي كند بلكه خود را به عنوان بخشي از جنبش دانشجوئي مي داند. البته مي توان موارد ديگري را نيز در اينجا برشمرد كه براي طولاني نشدن مصاحبه از طرح آن مي گذرم.                                                                                                                                                     

 

سوال پنجم: علت افت و خيزهاي جنبش دانشجوئي را چه مي بينيد؟                                                                              

 

جواب: در جوان بودن اين جنبش، ضعيف بودن جامعه مدني، شرايط غير دمكراتيك جاكم در جامعه، عدم انتقال تجربه نسل هاي گذشته به نسل هاي جديد دانشجوئي، بالا بردن هزينه فعاليت سياسي درجامعه از طريق سركوب، عدم وجود تحزب در جامعه، عدم وجود دمكراسي و حكومت قانون در كشور، وجود استبداد، سنت و فرهنگ ديني غير دمكراتيك در جامعه، پراكندگي جريانات دانشجوئي و غيره را مي توان تيتروار نام برد.                                                                                                            

 

سوال ششم: در مورد تشكل هاي مستقل موجود دانشجوئي و چشم انداز آنها براي ما بگوئيد و اينكه چه تحولات جديدي در دفتر تحكيم وحدت رخ داده است؟                                                                                                                                    جواب: در دانشگاه هاي ايران تشكل هاي دانشجوئي بسياري وجود دارند كه در عرصه هاي سياسي، صنفي، علمي، فرهنگي، مطبوعاتي، تفريحي و تخصصي با درجات متفاوت به اشكال گوناگون با توجه به وضعيت هر دانشگاه يا دانشكده  فعاليت مي كنند. در اينجا من سعي مي كنم  به بزرگترين تشكل دانشجوئي ايران بنا به سوال شما بپردازم تا ازاين طريق بتوانيم هر چه بهتر به تغييرات انجام شده در تشكل مربوطه، آشنا شويم. دراوايل انقلاب، انجمن هاي اسلامي دانشجوئي طرفدار آيت الله خميني در دانشگاه ها برعكس جامعه دراقليت بودند. در آن زمان سازمان دانشجويان پيشگام كه هوادار سازمان چريك هاي فدائي خلق ايران بود به عنوان اولين ويكي از بزرگ ترين جريانات دانشجوئي كشور محسوب مي شد و اين امر چندان مورد خوشايند جكومت و انجمن هاي اسلامي آن دوره نبود. انجمن هاي اسلامي و بويژه دفتر تحكيم وحدت براي مقابله با دانشگاه و دانشجويان با هماهنگي حاكميت دست به انقلاب فرهنگي در مراكز آموزش عالي زدند تا بلكه از اين طريق بتوانند آن دانشجويان واساتيد مبارز را از صحنه دانشگاه پاكسازي كنند. از نظر من مي توان اهداف انجمن هاي اسلامي(دفتر تحكيم وحدت) را در آن دوره چنين جمع بندي كرد؛ 1- اسلامي كردن تمام مراكز آموزشي به ويژه دانشگاه ها. 2- تقويت نفوذ روحانيت حاكم در مراكز آموزشي. 3- هماهنگ كردن دانشگاه با حاكميت. 4- حذف نيروهاي دگر انديش دانشحوئي از صحنه فعاليت هاي سياسي، صنقي، اجتماعي و نيز از محيط دانشگاه. 5- تبديل انجمن هاي اسلامي به تنها جريان دانشجوئي در دانشگاه ها.                                                                                                           با انقلاب فرهنگي دانشگاه هاي ايران به مدت 3 سال تعطيل شد. حكومت و انجمن هاي اسلامي با سياست انقلاب فرهنگي به شعار سياسي و محوري جنبش دانشجوئي كه همواره آزادي بوده است ضربه اساسي وارد كرد. از طرفي ديگر حذف جريانات دانشجوئي از محبط دانشگاه ها، براي جامعه خسارت آفرين بود و جامعه سال ها از توسعه، رشد و تكامل باز ايستاد.  زيرا جنبش دانشجوئي از جايگاه خود خارج شد و بدين ترتيب اين جنبش فاقد ويژگي هاي عام جنبش دانشجوئي گرديد و بيشتر به عنوان اهرم و ابزار اعمال اراده حاكميت در دانشگاه ها به كار گرفته شد. در تمام سال هاي دهه 60 و اوايل دهه 70، فعاليت هاي دانشجوئي در انحصار انجمن هاي اسلامي دانشجوئي طرفدار نظام در آمده بود. در مقطع رياست جمهوري رفسنجاني دفتر تحكيم وحدت به دليل مواضعش به حاشيه حكومت رانده شد و اين امر باعث اين گرديد كه در طي چند سال اين تشكل تا حدودي به فعاليت هاي گذشته خود بيانديشد و سپس با سيمايي نسبتا" بازتر از گذشته به فعاليت جديد بپردازد. اين تشكل در اوايل سال 76 به دفاع از جامعه مدني و ديگر شعار هاي انتخاباتي خاتمي روي آورد و بدين طريق توانست نيروي بزرگي از دانشجويان را در آن زمان به سمت فعاليت هاي خود بكشاند. در ادامه اين نيروي دانشجوئي با كار توضيحي توانست نيروي زيادي از جوانان، زنان و ديگر اقشار اجتماعي را تحت تاثير خود قرار دهد و بدين ترتيب سهم اساسي در به پيروزي رساندن خاتمي به قدرت ايفا كرد. از سال 76 دفتر تحكيم  مشخصا"  نه به حاكميت بلكه به يك جناح  ازحكومت وابسته ماند. بعد از حادثه 18 تير 1378 و رويدادهاي بعد از آن، اصلاح طلبان حكومتي در هراس از راديكاليسم موجود در جنبش دانشجوئي و غير كنترل بودن آن، بر سركوب خونين و سعبانه دانشجويان چشم پوشاندند و از سياست فشار از پايين دست برداشتند و به سياست آرامش فعال روي آوردند و نيز بر تلاش هاي خود براي وابسته نگه داشتن تشكل هاي دانشجوئي به دولت يا جناحي از حاكميت و دنباله رو كردن اين تشكل ها به ويژه دفتر تحكيم وحدت افزودند. تحكيمي ها كه توانسته بودند در 2 سال اول دولت خاتمي اعتماد دانشجويان و جوانان را به خود جلب كنند با همراه شدن با سياست اصلاح طلبان حكومتي مجددا" به رابطه خود با نيروهاي فوق ضربات اساسي وارد كردند.                                                                             

 

سوال هفتم: قبل از اينكه شما صحبت هاي خودتان را ادامه دهيد علاقمند هستيم به ما توضيح دهيد كه ويژگي اصلي جنبش دانشجوئي را شما چگونه مي بينيد؟                                                                                                                   

 

جواب: از نظر من ويژگي اصلي جنبش دانشجوئي نقد و روشنگري، نقد ايدئولوژي ونقد دولت است. و شرط انجام اين كار، استقلال سياسي اين جنبش است. در ضمن چون جنبش دانشجوئي در دانشگاه ها رشد و گسترش مي يابند بالطبع شرط استقلال سياسي دانشگاه نيز مطرح مي شود. اگر چنانچه حركت دانشجوئي يك نوع حركت دمكراتيك باشد خود به خود كمتر تحت تاثير اين يا آن جريان خارج از دانشگاه قرار مي گيرد. زيرا اين جنبش علاوه بر خواست هاي عمومي سياسي، يكسري خواسته هاي صنفي و گروهي را نيز با خود دارد و اين در واقع هويت مستقل اين جنبش است.  اين هويت به تفكرات متنوع در ميان دانشحويان، امكان و فرصت گسترش مي دهد. پس با اين حساب مي بايست به تفكرات و جرياناتي كه در درون خود وجود دارد بيشتر اهميت قائل شد تا به تفكرات بيرون از جنبش. در اينجا وقتي از رابطه جنبش دانشجوئي با قدرت سياسي صحبت مي كنيم منظور استقلال اين جنبش و عدم وابستگي به قدرت و دولت است ونه جدايي از جنبش هاي سياسي، اجتماعي و فكري! در واقع استقلال از ساخت قدرت جزئي از ماهيت جنبش دانشجوئي است. پس بدين ترتيب استقلال براي جنبش دانشجوئي بسيار اساسي و حياتي است.                                                    در اينجا به ادامه بحث خود در پاسخ به سوال ششم مي پردازم. دو سال سكوت تحميل شده به دانشجويان و رو آوردن بخشي از فعالين دانشجوئي به كارهاي فكري باعث شد تحكيمي ها به سياست هاي خود بيشتر بيانديشند و از طرف ديگر عدم موفقيت اصلاح طلبان حكومتي در دولت براي پيش بردن قول هاي انتخاباتي و نيز برخورد خشن نيرو هاي ذوب در ولايت، باعث ايجاد تغييرات اساسي در دفتر تحكيم شد. از نظر من اين تغييرات و تحولات در اين تشكل جدي، همه جانبه، عميق و صادقانه است. اما براي من هنور روشن نيست كه چرا اين تشكل با وجود تغييرات و نيز عوض شدن رهبري همچنان نتوانسته به رفتار غير دمكراتيك خود در سال هاي آخر دهه50 و 60 بپردازد. چنانكه روشن است ميراث غير دمكراتيك و منفي گذشته اين تشكل در واقع از رهبران اوليه اين جريان به نسل هاي بعدي رهبري، رسيده است. برخورد رهبري كنوني به گذشته اين تشكل مي تواند چهره هر چه دمكراتيكي را از اين جريان دانشجوئي در حوزه سياسي بوجود آورد.                                                                                                                     اخيرا" شوراي مركزي دفتر تحكيم وحدت انتخاب و شروع به كار كرد و لازم مي دانم از اين فرصتي كه در اين مصاحبه براي من ايجاد شد، استفاده كنم  و انتخاب شوراي مركزي دفتر تحكيم وحدت را به اين دوستان دانشجو صميمانه تبريك  بگويم و اميدوارم كه اين تشكل دانشجوئي بتواند بر مشكلات و مسائل داخلي خود غلبه كند و با حفظ يك پارچگي و تنوع در ميان خود هر چه بيشتر به گسترش دمكراتيسم درون تشكيلاتي و نيز در سطح دانشگاه ها بپردازد. به نظرم تنها در چنين شرايطي است كه اين دوستان دانشجو مي توانند فعاليت ها و ارتباط هاي خود را تا حد بيشتري در دانشگاه و نيز در ميان دانشجويان گسترش دهند. بخش زيادي از جنبش دانشجوئي چنانكه پيشتر متذكر شدم در بخش هاي صنفي، فرهنگي، علمي و مطبوعاتي در دانشگاه فعال هستند و به نظرم در صورت سازماندهي مجدد جنبش دانشجوئي استعداد و امكان زياد برگشت به فعاليت هاي سياسي را دارند. البته اين موضوع را حكومت و دستگاه هاي امنيتي آن به خوبي مي دانند و به همين خاطر است كه هزينه فعاليت سياسي و يا هر گونه فعاليت متشكل را آنقدر بالا برده اند كه ديگر اين دسته از دانشجويان فعال در عرصه هاي فوق جرات بازگشت به فعاليت سياسي به سرشان نزند. دفتر تحكيم وحدت براي مقابله با اين ترفند جكومت مي تواند با اتخاذ سياست ها و روش هاي دمكراتيك ترفند هاي جكومت را خنثي كند. به عنوان نمونه با توجه به تمام تحولات مثبت در اين تشكل دانشجوئي هنور دختران راهي به رهبري اين تشكل ندارند و به نظرم اين به شدت غير دمكراتيك است. به خصوص اينكه امروزه بيش از 62 درصد دانشجويان سراسر كشور دختران جوان هستند. البته توجيه اين سياست كه جامعه و قوانين اجازه اين امر را نمي دهد به نظرم كمي ساده كردن قضيه است. ابتكار جديد دفتر تحكيم وحدت در جهت زدن يك كميسيون دفاع از حقوق زنان كه خوشبختانه مسئولش يك دختر جوان دانشجو است قابل توجه اما ناكافي است. من در عين تاكيد بر مشكلاتي كه در دانشگاه ها وجود دارد لازم مي دانم اين را نيز متذكر شوم كه دانشجويان دختر به همان اندازه دانشجويان پسر با مشكلات مواجه هستند. چرا نبايد به نيروي زنان دانشجو توجه نشان داد؟ در واقع چنين سياستي باعث دوري دختران فعال دانشجواز دفتر تحكيم وحدت مي شود. دمكراتيسم بايد از انحصار مردان خارج شود و رنان يا دختران دانشجو هر چه بيشتر به صحنه مبارزه براي ايجاد تغييرقوانين و سنن غير دمكراتيك موجود در جامعه تشويق شوند. دانشجويان پسرو تشكل هايي چون دفتر تحكيم وحدت بايد راه را براي فعاليت دختران جوان دانشجو هموار كنند. در ضمن نيزبايد  بر اين اصل تاكيد شود كه بدون حضور دختران دانشجو امكان و توان گسترش فعاليت دانشجوئي به شدت محدود و يا كاهش مي يابد. دفتر تحكيم وحدت براي گسترش فعاليت هاي خود مي بايست مشاركت همه دانشجويان فعال دختر وپسر را با خود به همراه داشته باشد. در هيچ شرايطي نمي بايست هيچ نيروي دانشجوئي را به دليل جنسيت، قوميت وغيره ازمشاركت وسيع  در سطح رهبري جريانات سياسي كنار گذاشت. جكومت امروز براي ماندن در قدرت متحد عمل مي كند و جا دارد نيروي دانشجوئي نيز به صورت متحد در درون دانشگاه ها عمل كند!      سوال هشتم: در جنبش كارگري مشاهده مي كنيم كه همراه با گذشت زمان و تعميق تجارب كارگران، نقش شوراهاي اسلامي به اصطلاح كارگري هر روزه ضعيف تر و كم رنگ تر مي شود. آيا در جنبش دانشجوئي نيز اين روند را مي توان مشاهده كرد؟         جواب: به نظرم مثال شما در خصوص شوراهاي كارگري با وضعيت انجمن هاي اسلامي دانشجوئي را نمي توان به دلايل گوناگون با هم مقايسه كرد. زيرا اين شوراهاي كارگري اغلب به ارگان هاي جكومتي وابسته هستند و اعضايشان تغيير نمي كنند و از سياست هاي جكومت همواره حمايت مي نمايند. اما در بخش دانشجوئي هر ساله انجمن هاي اسلامي دانشجوئي نيروهاي تازه مي گيرند و اينكه اغلب انجمن هاي اسلامي در دانشگاه ها دچار تحولات اساسي شده اند و نيز در سال هاي اخير جز نيروهاي وابسته به جكومت محسوب نمي شوند بلكه هر روزي كه مي گذرد فاصله شان با جكومت افزايش مي يابد و به همين خاطر است كه جكومت فضا و هزينه فعاليت متشكل در عرصه هاي گوناگون را براي اين جوانان  بالا برده است و مدام آنها را با فشارهاي امنيتي و قضائي مواجه مي سازد تا بلكه با ايجاد رعب و وحشت، كسي از اين جوانان نتوانند از خط هاي قرمز جكومتي بگذرند. البته مي شود جور ديگر سوال شما را نيز تفسير كرد ومن سعي مي كنم به اختصار توضيحي ديگرو كوتاه به شما ارائه دهم. امروز نيروي بسيار اندكي از دانشجويان همچنان به دنبال تك صدايي كردن محيط دانشگاه هستند. اين نيرو خواب سالهاي شروع انقلاب فرهنگي رژيم را در سر دارد و چنانكه پيشتر توضيح دادم مي خواهد نماينده و اجرا كننده  سياست هاي رسمي حكومت در دانشگاه ها باشد و به يك عبارت مي خواهد قوانين اسلام ناب محمدي را در سطح دانشگاه هاي كشور پياده كند. اين نيرو از همه گونه كمك مالي، لجيستكي برخوردار است. اين نيرو توسط باند هاي انصار حزب الله و ارگان هاي امنيتي و نظامي رژيم حمايت همه جانبه مي شود. در حال حاضر جرياناتي چون بسيج دانشجوئي و جامعه اسلامي دانشجويان اين پروژه را دنبال مي كنند. اگر منظور شما اين طيف باشد بايد بگويم كه نيرويشان در سطح دانشگاه هاي كشور بسيار ناچيز است. اما به شدت از درون جكومت مورد پشتيباني واقع مي شوند و از همه جور آزادي عمل در سطح دانشگاه ها برخوردارند و در ضمن با برنامه و سازماندهي حركت مي كند. در واقع اين نوع تشكل ها از نوع شوراهاي اسلامي كارگري با درجاتي از تفاوت مي باشند. دومين گروه جرياناتي هستند كه با گروه اول تفاوت دارند واغلب از دفترتحكيم وحدت انشعاب كرده اند يا با كمك ارگان هاي اطلاعاتي رژيم آنها را انشعاب داده اند. اين گروه ها هنوز خود را جز نيروهاي درون حكومتي يا خودي تعريف مي كنند. تشكل هايي همچون دفتر تحكيم وحدت- طيف شيراز(امروز فقط اسمي از آنها باقي مانده است)، دانشجويان طرفدار جبهه مشاركت اسلامي و بخشي از طيف سنتي دفتر تحكيم وحدت كه مدتي قبل با برگزاري نشستي غير قانوني در دانشگاه تهران كه طبق شواهد و اسناد موجود فاقد حد نصاب تشكيلاتي بود را مي توان نام برد. اين جريانات در چارچوب حكومت و قوانين آن عمل مي كنند وبه شدت خود را به جناح هاي اصلاح طلب حكومت وابسته يا بسيار نزديك مي دانند. اين بخش از دانشجويان نيز از امكانات و رانت هاي جكومتي برخوردار هستند و امروز درسطح  دانشگاه هاي ايران نيرويشان بشدت تضعيف شده است. اين نيرو با سازماندهي بسيار پاييني دردانشگاه هاي كشور فعاليت مي كند و در بسياري از دانشگاه ها داراي سازمان دانشجوئي نيستند. سومين گروه دفتر تحكيم وحدت كه به طيف علامه معروف است. اين جريان در حال حاضر بزرگ ترين جريان دانشجوئي در سطح دانشگاه هاي كشور است كه اخيرا" با برگزاري دو نشست، شوراي مركزي و برنامه يكساله خود را انتخاب و تصويب كرد. اين تشكل به طور روشن از سال 1382  با تغيير رهبري و تفكر خود توانست به عنوان جرياني مستقل، آزاد و منتقد حكومت در آيد. لايسيته در ميان اين نيرو بسيار گسترش يافته است. دفاع و تلاش شجاعانه اين تشكل  براي پاسداري از آرمان هاي آزادي خواهانه و دمكراتيك امروز بر كسي پوشيده نيست. اين نيرو در اغلب قريب به اتفاق دانشگاه هاي كشور داراي تشكيلات علني است. ارگان هاي امنيتي رژيم در سال هاي اخير به شدت در پي محدود كردن فعاليت اين تشكل، تفرقه انداحتن ميان فراكسيون هاي آن و انحلال اين جريان هستند. متاسفانه به دليل توطئه ها و ترفند هاي ارگان هاي امنيتي  و بالا بردن هزينه فعاليت سياسي در جامعه و اهميت بسيار به كار سياسي توسط فعالين تحكيمي و بي توجهي به امور صنفي، اجتماعي، فرهنگي، مطبوعاتي، علمي، تفريحي و تخصصي باعث گرديد كه به رابطه اين تشكل با بدنه دانشجوئي خدشه وارد شود. من درپاسخ به سوالات شما فقط تشكل هاي علني دانشجوئي را مورد تحليل قرار دادم و به تشكل هاي نيمه علني  يا به اصطلاح غير قانوني نپرداختم.كه اميدوارم در فرصت ديگر به اين طيف از دانشجويان نيز توجه لازم صورت گيرد.                                                                                        

 

 سوال نهم: گفتمان جمهوري خواهي تا چه اندازه درميان اين جنبش بسط و گسترش يافته است؟                                                 

 

جواب: به نظرم در دانشگاه و در ميان دانشجويان گرايش جمهوري خواهي مشخصا" از تير 1378 نطفه اوليه اش ريخته شد. در واقع با سركوب تمايلات دانشجويان دگرانديش درواقعه 18 تير، تمايلات سياسي- اجتماعي جديدي در ميان بخش هايي از دانشجويان بوجود آمد. بين سال هاي 81-1378 بيش از چند هزار نشريه دانشجوئي در سراسر دانشگاه هاي كشور به انحاي مختلف انتشار مي يافت. در اين نشريات گفتمان هاي زيادي ميان دانشجويان انجام گرفت. گفتمان جمهوريخواهي، لايسته و حقوق بشري در سطحي گسترده در ميان دانشگاهيان افزايش يافت. البته گرايش و گفتمان جمهوري خواهي يك شبه درسطح دانشگاه هاي كشور بوجود نيامد بلكه حاصل تلاش فكري ميان انديشه ها وتجربيات متفاوت است. دردانشگاه ها ما با انجمن هاي دانشجوئي جمهوريخواه مواجه هستيم.كه اگر ساختار موجود دانشگاه ها و قوانيني كه براي تشكيل تشكل هاي دانشجوئي وجود دارد اجازه مي داد؛ ما امروز با تعداد بسيار زيادي از انجمن هاي جمهوريخواه مواجه مي شديم. امروز انجمن هاي جمهوريخواه به شدت تحت فشار حكومت هستند. اين را هم اضافه كنم كه گذاشتن نام جمهوري در كنار انجمن هاي دانشجوئي نشانگر يك انتخاب سياسي و نظري در دانشگاه ها است. در ادامه دانشجويان در اعتراضات، تظاهرات و نشريات خود به صورت علني شعار جمهوري واقعي را از اوايل دهه80 در ايران با صداي بلند در خيابان ها و در درون دانشگاه ها طرح كردند. در واقع گفتمان دانشگاه و دانشجو همچنان جمهوري خواهي، آزادي خواهي، دمكراسي خواهي، حقوق بشري و جدايي دين از دولت است. ظرف يك سال گذشته سه بيانيه در داخل كشور توسط آزادي خواهان كشور انتشار يافته است كه هر سه بيانيه سمتگيريش در چارچوب جمهوري خواهي است. گفتمان هاي پيش گفته هنوز سمتگيري اصلي مبارزين و از جمله دانشجويان در داخل كشور است.