خلاصه ای از نقد پال داماتو بر کتاب :
"تغییر جهان بدون تسخیر
قدرت" اثر جان هالووی
صادق افروز
مقدمه مترجم : جان هالووی این کتاب را در سال 2002 به نگارش در آورده و پال
داماتو در تاریخ ژانویه 2003 بر آن نقد نوشته است. از آنجا که نقد
داماتو همچون کتاب مورد بحث بسیار مفصل است؛ خلاصهای از قسمتهای
مهم آن را ارائه میکنم. بررسی آرای هالووی از آن جهت
اهمیت دارد که تاثیر افکار او بر بخشی از چپ ایران که از
سنت و دیدگاه استالینیستی گسست کرده غیر قابل انکار
است. این بخش از چپ ایران در انتقاد از نگرش استالینیستی
تا آن جا پیش میرود که ضرورت مبارزه نظری را به عنوان
یکی از سه رکن مبارزه طبقاتی نفی میکند؛ و در
انتقاد از شکل عمودی و از بالا به پایین سازمانهای
سیاسی، ضرورت حزب انقلابی طبقه کارگر را انکار میکند، و
اصولا هر نوع کسب قدرت دولتی چه از طریق انقلابی و چه از
طریق رفرمیستی را مردود میداند .این نوع چپ از آنجا
که ضرورت سازمان دهی و تسخیر قدرت دولتی را نفی میکند
هیچ قدرت دولتی را به رسمیت نمیشناسد و به آرای
آنارشیستها نزدیک میشود. تاثیرات این نوع نظراتِ
شبه آنارشیستی را کم کم در بعضی
از سازمانهای سیاسی ایرانی مشاهده میکنیم
.
********************
جان هالووی استاد
اسکاتلندی دانشگاه پوئبلو در دپارتمان علوم انسانی در مکزیک است . او با
نویسندگانی نظیر مایکل هارت و آنتونیو نگری
مقایسه می شود .
نتایج فلسفی –
سیاسی آرای هالووی به نوعی انعکاس حرکات و مبارزاتی
است که علیه جریانات سیاسی در دسامبر 2001 در
آرژانتین مشاهده شد . این حرکات که به آرژانتینازو معروف بودند
این شعار را سر لوحه خود قرار داده بودند :
I que se vayan todos .
این
شعار به آن معنی است که رهبران سیاسی و احزاب شان باید
پی کارشان بروند. اما مهمتر از آرژانتینازو جنبشی که مهمترین
تاثیر را بر جمعبندیها و نتیجهگیریهای
هالووی گذاشت، جنبش زاپاتیستی بود که از سال 1994 آغاز شده بود.
زاپاتیستها می گفتند:
بیایید
دنیای جدیدی بسازیم
تا
احترام جهانی کسب کنیم
جهانی
از انسانیت
اما
بدون کسب قدرت سیاسی
کتاب
هالووی "تغییر جهان بدون تسخیر قدرت" توجه
بسیاری را به خود جلب کرده است. اما این کتاب حاوی
مفاهیم بسیار مجرد وانتزاعی و مشکل و تکراری است که خواندن و فهمیدن آنرا بسیار
دشوار میکند. هالووی حتی دست به ابداع دستگاه واژگانی خاص
خود می زند که این امر خود در گیج کردن خواننده سهم به
سزایی دارد.
هالووی
وانمود میکند که از موضع مارکسیستی رادیکالی به
نقد از سرمایهداری نشسته است. ولی در این کتاب در واقع
او تمام آموزههای مارکسیستی را نفی میکند. از فهم
و درک ماتریالیستی تاریخ گرفته تا نقش مرکزی طبقه
کارگر در مبارزه برای نیل به سوسیالیسم و حتی خود
انقلاب. او مارکس را چنان معرفی می کند که گویا او پادشاه نیک
سرشتی در محاصره مشاورانی ناصالح بوده و افکار درخشان او توسط
این مشاوران ناصالح مخدوش گشته است. افکار هالووی التقاتی و مغشوش
است. مخالفت با هر نوع کسب قدرت او را به آنارشیستها نزدیک میسازد
و اعتقاد او به عدم امکان دستیابی به شناخت و درک علمی از
واقعیت او را به تئوریهای پست مدرنیستی میشل
فوکو نزدیک میکند. اما مهمترین تاثیر نظری بر
افکار هالووی از آنِ مارکسیسمِ باز آنتونیو نگری است. در
باره مارکسیسمِ باز هالووی چنین میگوید:
"مبارزه
طبقاتی مهمترین هدف و انگیزهی ما در درک سرمایه است.
به عبارت دیگر سرمایه مقولهای باز است که روند مبارزه
طبقاتی را انکشاف میدهد". در آرای هالووی همچون
نگری امتناع از کار جایگزین آزادی کار از یوغ
سرمایه میشود.
بحث
های هالووی به قرار زیر هستند :
قدرت
سیاسی
1-بشریت
(انسان) مثل مگس در تارهای عنکبوتی از روابط نامساوی و نابرابر تنیده
شده است. برای تغییر این وضعیت ما نمیتوانیم چنان که در
مارکسیسم توصیه شده از طریق کسب قدرت سیاسی به این
هدف دست یابیم. کسب قدرت سیاسی چه از طریق قهرآمیز
و چه از طریق انتخابات همان چیزی را جایگزین
میکند که قرار است از میان برود.
2 . اشکال
سنتی سازمان مثل حزب سیاسی رد میشوند. زیرا آنها
یک رابطهی سلسله مراتبی را ایجاد میکنند که درآن
نخبگانِ در جستجوی قدرت، به نماینده تودهها تبدیل میشوند.
3.
سرمایهداری، روابط بتوارگی (فتیشیسم) ایجاد
میکند به نحوی که تمام فعالیتهای ما ازخودبیگانه
میشوند. فعالیتهای ما توسط دیگران کنترل میشود و
به گونهای تنظیم می گردند که سود بیشتری
ایجاد کنند. از نظر هالووی درک مارکسیستی ازخودبیگانگی
یعنی جدایی کارگران از ابزار تولید بسیار
محدود و عقب مانده است. از خود بیگانگی شامل همه میشود. بنابر
این مبارزه علیه سرمایهداری به کارگران محدود نمیشود
و کل جامعه را در بر میگیرد. انسانهایی که علیه
این از خود بیگانگی مبارزه میکنند و در جستجوی راه
حلی برای خلاص شدن از این از خود بیگانگی اند برای
ارتباط جدید با یکدیگر تلاش میورزند.
4.
فتیشیسم (بتوارگی) روابط اجتماعی بین مردم در
جامعهی سرمایهداری به روابط بین اشیا تبدیل
شده است، و کماکان امری ثابت و بدون
تغییر به نظر میرسد. جامعهای که در آن ما هم
هستیم و هم نیستیم، ما جامعهای داریم که در آن ما
فقط هستیم. این قانون، هویت ما را تعین میبخشد و
چیزها [درحال ثابت] هستند و نمیتوانند به چیز
دیگری تبدیل شوند. به عنوان بخشی از این فرآیند
شناخت ما همچون نیروی تابع شرکت میکنیم. ما در ازخود
بیگانگیمان مشارکت داریم. ما با هویت دادن به خود همچون
"کارگران"، "سیاهان "، " بومیان "،
" سرمایهدار" و غیره قادر نخواهیم بود از شر از خود
بیگانگیمان خلاص بشویم و جامعه را تغییر
بدهیم؛ زیرا ما به شدت درآن تنیده شدهایم و قادر به
دیدن فراسوی آن نیستیم. مارکسیسم با این
مسئله این گونه برخورد میکند که به نیرویی از خارج
خود متوسل شود مثل یک حزب یا روشنفکران نخبه که طبقه کارگر را از بیرون
آزاد میکنند. اما تجربه نشان داده است که این به هیچ وجه راه
حل مسئله نیست.
5. تنها
راهی که به ما در حل این مسئله بغرنج کمک میکند این است
که ما سرمایهداری را به عنوان پدیدهای که به طور مدام
مورد چالش است نگاه کنیم. اغلب بحثهای ازخود بیگانگی به
گونهای ادعا میکنند که به حقیقت دست یافتهاند و معتقدند
مادام که روابط اجتماعی سرمایهداری با سیستم
دیگری جایگزین نشده ادامه دارد.
اما
اگر سرمایهداری را نه به عنوان یک واقعیت تمام شده بلکه
به عنوان روندی در حال تغییر در نظر بگیریم مبارزه
علیه سرمایهداری نه به عنوان یک واقعهی
انقلابی، یا مبارزه کارگران علیه سرمایهداران بلکه به صورت
یک مبارزه مستمر علیه بتوارگی (فتیشیسم) و ایجاد
مداوم ضد قدرت درون سرمایهداری و درون خودمان ببینیم آن وقت
دیگر انقلاب نه یک حادثه که مرکزش کارگران قرار دارند بلکه یکسری
اقدامات امتناعی است که ما داخل سرمایهداری انجام میدهیم،
و یک نوع انسان جدید و یک نوع رابطهی والای
بشری را موجب میشویم.
اینها
بحثهای اصلی هالووی هستند. حالا آنها را با دقت مورد
واکاوی قرار میدهیم. برای چنین منظوری ابتدا
باید با دستگاه واژگانی خاص هالووی که بسیار بسیط
است آشنایی پیدا کنیم .
در
ابتدا فریاد بود
هالووی
میگوید "فریاد" نفی تاروپودی است که
سرمایهداری به دور ما تنیده است. ما نه مرد و نه زن و نه کارگر،
بلکه مگسهایی هستیم که در تارهای عنکبوتی گیر
افتادهایم که نظام سرمایهداری به دور ما کشیده است.
تمام تلاشهای ما معطوف به رهایی از این
تار و پود است. تلاش برای رهایی، شالودهی فکر
هالووی در کتابهایش را تشکیل میدهد. هالووی
میگوید آنچه انسان را از حیوانات جدا میکند
فریاد است. انسان بر خلاف حیوانات بر علیه نابرابریها
فریاد بر میآورد. اما بر خلاف نظر هالووی آنچه انسان را از
حیوانات جدا میکند نه فریاد، بلکه کار برای زنده ماندن
است. حیوانات هم مثل انسانها فریاد میکشند. مارکس و انگلس در ایدئولوژی آلمانی
چنین میگویند:
" انسان به خاطر آگاهی است
که از حیوانات تمیز داده میشود. انسانها به محض آنکه وسائل زندگی خود را تولید
میکنند به این تفاوت پی میبرند انسانها از طریق
تولید وسائل معاش مستقیما زندگی مادی خود را تولید
میکنند".
مارکسیسم بنابراین
با فریاد شروع نمیکند بلکه با مردم واقعی و سطح واقعی
تکامل جامعه آغاز میکند. برای مارکس، کمونیسم یک جنبش
واقعی است که باید ایجاد شود و حالت کنونی را از
بین ببرد. هالووی درست عکس این بحث را طرح میکند. او مثل
سوسیالیست های تخیلی استدلال میکند جامعهی
جدید نه محصول شرایط موجود، بلکه چیزی کاملا مخالف وضع
موجود است. او میگوید چشمانداز آینده با نفی آنچه
اکنون هست عملی می شود و نه با ظهور امکانات جدید از دل اوضاع
کنونی. هالووی جامعه را به دو دسته قدرتمندان و بی قدرتان
تقسیم میکند؛ بدون آنکه شرایط تاریخی را توضیح
بدهد که به این وضع منجر شده. ریشههای این
تغییر در وضعیت اقتصادی نهفته است. به قول انگلس هر کارگر
سوسیالیستی میداند که قهر از استثمار حمایت
میکند اما آن را به وجود نمیآورد. مادامی که
نیروی کار قادر به تولید اضافه بیش از نیازش نبود
استثمار وجود نداشت. بنابراین در جوامع مبتنی بر شکار و جمعآوری،
اسیر یا کشته میشد و یا به عنوان عضو برابر حقوق جذب
قبیله میشد. طبقات حاکم زمانی پدیدار شدند که بشر قادر
به تولید اضافه بیش از نیاز
خود گردید. بر خلاف نظر هالووی که معتقد است قدرت همه
چیز را در تاریخ تعیین کرده است؛ قدرت قادر به
تغییر شرایط مادی نیست مگر آنکه شرایط از
نظر مادی کاملا آماده باشد. همین امر میتواند توضیح بدهد
که چرا کارگران در روسیه توانستند انقلاب بکنند اما نتوانستند آن را با
موفقیت به پایان برسانند. عقبماندگی روسیه همراه شکست
انقلاب در اروپا بود که منجر به نابرابریهای طبقاتی در
روسیه شد.
هالووی
میگوید :"تمام جنبشهای انقلابی ملهم از
مارکسیسم، تاریخ جنبشهای شکست خورده هستند. زیرا آنها در
پی تسخیر قدرت بودند...ایدهی تغییر جامعه از
طریق تسخیر قدرت به همان چیزی منجر میشود که علیه آن مبارزه کرده بوده است".
اما مارکسیسم تنها به تسخیر قدرت
نمیاندیشد؛ بلکه خرد کردن ماشین دولتی کهنه را هم اضافه
میکند. ایدهی تسخیر دولت حاضر و آماده، مخدوش کردن
مارکسیسم است که توسط
کائوتسکی و دیگر رفرمیستهای انترناسیونال دوم مطرح
شد و بعدها استالینیستها به آن دامن زدند. مارکس در رابطه با اهمیت قدرت
دولتی چنین میگوید:
"این
به آن معنی است که تا زمانی که طبقه سرمایهدار وجود دارد و تا زمانی که پرولتاریا در حال
مبارزه با آن است باید ابزار قهرآمیز و به طور مشخص ابزار دولتی را به کار ببرد".
کارل مارکس . یادداشت هایی در باره کتاب باکونین
دولت و آنارشی . مجموعه آثار جلد23 صفحه 517
اگر
طبقه کارگر از کسب قدرت دولتی امتناع کند از انقلاب امتناع ورزیده و
شکست را پذیرفته است. بنابر این هنگامی که هالووی
علیه قدرت صحبت میکند در واقع علیه سرنگونی
انقلابی سرمایهداری موضع گرفته است. تنها نتیجهی
منطقی که از مواضع هالووی در رد
کسب قدرت دولتی میتوان گرفت پاسیفیسم است.
هالووی در مورد مبارزه مسلحانه میگوید
"
مشکل مبارزهی مسلحانه این است که روشهایی را
برمیگزیند که دشمنی که قرار است در مبارزه شکست داده شود از قبل
آن را برگزیده است".
به راستی
این چه استدلالی است. همین جنبش مورد علاقه هالووی
یعنی جنبش زاپاتیستی را در نظر بگیرید. اگر
دولت مکزیک هزاران سرباز مسلح را برای سرکوب زاپاتیستها به
چیاپاز بفرستد آیا آنها باید مظلومانه بنشینند و نگاه
کنند زیرا اگر به دفاع مسلحانه از خود دست برنند از همان شیوهای
استفاده کردهاند که دولت مکزیک استفاده کرده. براستی این چه
استدلالی است ؟
بتوارگی
(فتیشیسم)
بتوارگی همواره با
بحث از خودبیگانگی (الیناسیون) همراه بوده است. مارکس در
سال 1844 گفت:
"از خود
بیگانگی کارگر در حین تولید به این معنی است
که نه تنها نیروی کارش به صورت عینیتی (ابژه) در
میآید که در خارج از او حضور دارد، بهمثابهی چیزی
که با او بیگانه است، بلکه به صورت قدرتی در میآید که با
خود کارگر به چالش برمیخیزد".
مارکس بت وارگی
کالاها را با این واقعیت توضیح میدهد که در جامعهی
مبتنی بر بازار و مبادله، روابط اجتماعی بین انسانها به صورت
رابطهی بین اشیا در میآید. ارزش نهفته در کالا ما
را تشویق میکند که این ارزش را نه ناشی از روابط
بین آدمها، بلکه چیزی نهفته در خود کالاها ملاحظه کنیم. چیزی
مثل خاصیت فیزیکی کالا. در حالی که مارکس
ازخودبیگانگی را با استفاده از ترمهای طبقاتی بیان
میکند؛ هالووی در تعریف ازخودبیگانگی مفهوم طبقه
را کاملا حذف میکند. در حالی که مارکس سعی میکند
توضیح دهد در جامعه سرمایهداری کارگران از محصول خود جدا شده و
حتی فرآوردهی تولید بر آنها تسلط دارد، هالووی طبقه
کارگر را در این تعریف حذف کرده آن را به وضعیت کنونی بشر
تغییر میدهد.
طبقهزدایی از
طبقه
مهمترین بخش افکار
هالووی نفی نقش مرکزی طبقه کارگر و مبارزه طبقاتی است.
هالووی سعی کرده مفهوم طبقه کارگر را کنار نهد و به جای آن از
مفهوم "گروهی از مردم" استفاده کند.
وی میگوید:
"آیا ما که
در دانشگاه کار میکنیم به طبقه کارگر تعلق داریم ؟ آیا
مارکس، لنین متعلق به طبقه کارگر بودند ؟ آیا فعالین جنبش همجنس
گرایان جزء طبقه کارگر اند ؟ در باره پلیس چطور؟ در مورد هرکدام از
اینها تعریف از پیش مشخص شدهای وجود دارد که آن ها را
در داخل این طبقه قرار میدهد یا نمیدهد".
پاسخ هالووی
نفی تعریف نیست.(از نظر او طبقه کارگر وجود ندارد) او
این تعریف را به مفهوم گستردهی
مبارزهی طبقاتی بسط میدهد. طبقه کارگر در تعریفی
دوباره به کسانی اطلاق میشود که تحت سیطرهی انباشت
سرمایه به سر میبرند. بومیان چیاپاز، استادان دانشگاه،
کارگران معادن و تقریبا همه در چارچوب این تعریف قرار میگیرند.
او میگوید:
" این امکانپذیر
است زیرا سرکوب خلاقیتها فقط به محیطهای تولید
محدود نمیشود .بلکه کل جامعه سرمایهداری را در بر میگیرد.
تقریبا همه بخشی از طبقه کارگر اند. تقریبا همه به نوعی ازخودبیگانگی را
تجربه میکنند. بنا براین آیا دیگر نیازی به
استفاده از واژه طبقه وجود دارد ؟".
مبارزهی
طبقاتی در نزد هالووی به "مبارزه علیه طبقهبندی شدن"
و تناقضات بدون درنگ به مبارزه بین "ازخودبیگانگی و
علیه ازخودبیگانگی " تبدیل میشود. این
مبارزهی آگاهانه هدفش را طوری تنظیم کرده که به
چیزی دست یابد که با ساختار و عمل گذشته یعنی آن
چیزی که با آن مبارزه کرده متفاوت باشد و روابط جدیدی را
که مورد نظر است پدید آورد.
هالووی
میگوید: "در مسیر نفی هویت، کارگران
نباید به آگاهی طبقاتی دست یابند تا بتوانند خود را
سازمان دهند و مبارزه کنند. بلکه باید به آگاهی غیر
طبقاتی دست یابند". او میگوید: "ما به عنوان
طبقه کارگر مبارزه نمیکنیم. ما علیه طبقه کارگر بودن مبارزه
می کنیم. ما علیه طبقهبندی شدن مبارزه میکنیم".
حالا
آن چه هالووی میگوید کاملا آشکار میشود. او مفهوم مارکسیستی
مبارزه طبقاتی را برمیدارد و ایده مبارزه کل بشریت
علیه عنوانهایی که روی ما گذاشتهاند جایگرین
آن میسازد. این تحلیل که بر من عنوانی گذاشته نشود، رنج واقعی را
در جامعه کم اهمیت جلوه میدهد و با مساوی قلمداد کردن ازخودبیگانگی
طبقه متوسط با استثمار نظامیافتهی کارگران و دیگر زحمتکشان،
مبارزه طبقاتی را از اهمیت واقعی آن میاندازد که در
اشکال مختلف تظاهرات، اعتصابات و برقراری کنترل بر واحدهای
تولیدی صورت میگیرد، و با اشکال مختلف مبارزه فردی
و شورشهای اجتماعی طبقه متوسط همچون گیاهخواری و
زندگی در خانه های دست جمعی مقایسه میکند.
به علاوه
او تعریف طبقه را کاملا تیره و تار میسازد. هالووی
یک مجموعه از هویتهای طبقاتی ناامید کننده را با
منافع اجتماعی ناامیدکننده به وسط پرتاپ میکند. آیا هالووی
واقعا میخواهد کارگران و تودهی ستمدیده را با استادان
دانشگاه معادل قرار بدهد؟ یا بدتر از آن با پلیس که وظیفهاش
سرکوب طبقه کارگر است در یک مکان قرار بدهد؟ در واقع اگر ما همه از خود
بیگانه شدهایم دیگر جایی برای مبارزه
طبقاتی نیست و به جای آن می بایست تقاضای آرمانی
برای همبستگی انسانی و ترکیب همه طبقات را قرار
بدهیم. هالووی به طور یقین کالبد مارکسیسم را باز
کرده و تمام ارگانهای حیاتی آن را از هم شکافته است. (داماتو
به طعنه به مارکسیسم باز اشاره می کند .م) هالووی با
گستاخی اعلام می کند که نفی طبقه و مبارزه طبقاتی کاملا
با افکار مارکس مطابقت دارد. درک او از مارکسیسم نه بر اساس آشتیناپذیری
بین دو گروه اصلی جامعه بلکه بر اساس فعالیت اجتماعی
سازمان داده شده است.
مکتب
مارکسیسم به این اختصاص داده شده است تا نشان دهد "مسیری
که" فعالیت اجتماعی سازمان یافتهی بشر" جامعهای
را به وجود آورده که بین دوگروه از انسانها تقسیم شده است.
یکی ارزش اضافی را کنترل میکند و دیگری ارزش
اضافی را تولید میکند. این آشتی
ناپذیری موتور محرکه تاریخ است.
در
نامهی سرگشادهای به جان هالووی گردانندگان یک
سایت اینترنتی به نام وایلدکت زیرکولار که در
خیلی موارد با هالووی هم نظر هستند به نکتهای در افکار
او اشاره می کنند که به نظر آنها اشتباه است:
"اگر
ما مفهوم طبقه را به تضاد کلی بشر بین ازخودبیگانگی و نفی
ازخودبیگانگی، خلاقیت و تابعیت از بازار، بین
انسانیت و نفی انسانیت تقلیل بدهیم دیگر
مفهوم طبقه معنی خود را از دست خواهد داد. در چنین صورتی
یک ارزش اخلاقی وجود خواهد داشت که درباره جنبشهای احتمالی
صحبت میکند بدون آنکه حرفی در باره آنها و سرشتشان و اهمیت
آنها در فرآیند انقلاب جهانی بزند".
هالووی
به گونهای در باره طبقه کارگر صحبت میکند که گویا اگر
کسی درباره طبقه کارگر صحبت کند کسانی را که خارج از طبقه کارگر هستند،
نادیده میگیرد.
برای
این که دریابیم چه کسانی به طبقه کارگر تعلق دارند ما
باید ابتدا طبقه را تعریف کنیم .
طبقات
با جایگاهشان در فرآیند تولید مشخص میشوند. طبقه حاکم کنترل
تولید را در اختیار خود دارد. زیرا آنها کنترل ابزار
تولید و نیروی کار را در اختیار خود دارند. طبقه کارگر به
کسانی اطلاق میشود که مجبورند قابلیتهای خود را
برای کار کردن بفروشند و در مقابل
آن مزدی به دست آورند. این به آن معنی است که کسانی که کار
میکنند سود و ثروت برای سرمایهدار ایجاد میکنند.
بعد گروههایی هستند که بین این دو قرار میگیرند.
خرده بورژوازی، لایه مدیران صنعتی، متخصصان و غیره.
این طبقهبندی بسیار مهم است زیرا به ما کمک میکند
منافع اجتماعی و اهداف اجتماعی مختلف را تعریف کنیم. پسا
مارکسیستها طبقات مختلف اجتماعی را در هم میریزند و همه
آنها را طبقه کارگر می نامند و در این مسیر نقش مرکزی
طبقه کارگر را به نفع اقشار میانی نادیده میگیرند.
آیا
فعال همجنسگرا از طبقه کارگر است؟ یک همجنسگرا که در بیمارستان
کار میکند از طبقه کارگر است. ولی همجنسگرایی که صاحب
بیمارستان است از طبقه کارگر نیست. کارگری که در دانشگاه به
نظافت مشغول است و یا برای دانشجویان غذا میپزد از طبقه
کارگر است ولی رئیس دانشگاه و یا عضو هیئت مدیره از
طبقه کارگر نیست. یک پزشکِ زنِ ثروتمند که توانایی به کار
گرفتن یک خدمتکار را دارد در مقایسه با خانمی که به کار نظافت
مشغول است دید متفاوتی نسبت مسئله آزادی زنان دارد. خانم
دکتری که هیچ احتیاجی به مراقبت از بچهها، سرویس
لباسشویی، خدمات درمانیو غیره ندارد. او به خاطر حقوق
بالای خود از عهده مخارج بر میآید. بنابراین از
دیدگاه چنین خانم دکتری آزادی به مفهوم فرصتهای
بهتر برای پیشرفت شغلی است. برای یک زن کارگر
آزادی به مفهوم دستیابی به خدمات درمانی بهتر و
سرویس مراقبت از بچهها و خدمات رایگان زایمان است. جنبش مورد علاقه
هالووی جنبش زاپاتیستی است به نظر هالووی این جنبش به
خوبی نشان میدهد که پتانسیل شکستن انباشت سرمایهداری
ضرورتا دخلی به موقعیت انسانها در فرآیند تولید ندارد.
شاید
شما فکر کنید که مثال جنبش زاپاتیستی درست عکس این را
ثابت میکند. عدم موفقیت جنبش زاپاتیستی در طول 8 سال
فعالیت را میتوان در چالش با دولت مکزیک مشاهده کرد. این
جنبش قادر به شکستن حصارهای دور خود نبوده و تنها موفق به اجرای
اصلاحات جزیی در منطقه خود شده است. شالودهی یک مبارزه
واقعی علیه سرمایه مکزیکی ایجاد و رشد جنبش
کارگری تودهای و مبارزه در سطح کل کشور است تا بتواند جنبش
تمامی محرومان را به هم پیوند بزند. (5 سال از نوشتن این مقاله
میگذرد. جنبش زاپاتیستی در طول 13 سال فعالیت خود هم قادر
به درهم شکستن این حصار نشده است. م ). تنها طبقه است که میتواند
زمینهی واقعی را برای اتحاد علیه ظلم و ستم فراهم کند. هالووی این را رد
میکند. سوسیالیسم
هالووی مبارزه یک طبقه علیه طبقهی دیگر را نادیده
میگیرد. مارکس میگوید:" بدین سان، آثار
سوسیالیستی و کمونیستی فرانسوی به کلی
قلب ماهیت شد. چون این آثار در دست[فیلسوف] آلمانی
دیگر بیانگر مبارزهی یک طبقه با طبقهی دیگر
نبود، او یقین حاصل کرد که بر
"یکسویهنگری فرانسوی" چیره شده است و به
جای نیازمندیهای حقیقی نیاز به
حقیقت و به جای منافع پرولتاریا منافع ذات آدمی
یعنی منافع انسان عام را، که به هیچ طبقهای تعلق ندارد و
جز در قلمرو مهآلود پندارهای فلسفی از واقعیت برخوردار
نیست، نمایندگی میکند".
مارکسیستِ
ضد مارکسیست
همانگونه
که تابهحال دیدیم هالووی در حالی که مارکسیسم
سنتی را نفی میکند عقایدش را تحت عنوان مارکسیسم
واقعی عرضه میکند. در این مسیر او چندین ادعا دارد:
1-
انگلس مارکسیسم را مخدوش ساخته و آنرا به یک علم
پوزیتیویستی تبدیل کرده که میکوشد حقایق
را با قطعیت بیان کند. این در حالی است که
فتیشیسم (بتوارگی) و وجود پدیدارهای کاذب شناخت
واقعیت را غیر ممکن میکند.
2-
مارکسیسم به روایت انگلس در شکل مخدوش شدهاش به خصوص در جزوهی
انگلس (سوسیالیسم علمی و سوسیالیسم
تخیلی ) اینطور استدلال میکند که جنبش عینی
تاریخ مستقل از اراده انسان است و انتقال به کمونیسم در نتیجه
تضاد بین رشد نیروهای تولید و روابط تولیدی
ضروری است.
3 –
مفهوم مارکسیسم به عنوان یک علم بر این مبناست که حقیقت
توسط برخی افراد نخبه قابل مطالعه و درک می باشد.
در
مفهوم لنینی حزب پیشتاز "فعالیت مارکسیستها انتقال
آگاهی و توضیح آن برای کارگران است. کار روشنگرانه و آموزش و
نشان دادن منافع آنها در زمرهی این فعالیت هاست".
4- بر
طبق نظر هالووی و نظریه ضد تعین او، مارکسیسم سنتی
به عنوان یک تئوری جامعه شناختی دیدگاه ایستا و
جامدی را القاء میکند که بر طبق آن سرمایهداری جامعهای
بسته است تا زمانی که لحظهی انقلاب فرا برسد. بنابر این
هالووی این ایده را که سرمایه اری دارای قانون
حرکت است رد میکند. " اگر ما حول این امر به مجادله
برخیزیم که سرمایه داری کاملا از طریق قانون حرکت
قابل درک و فهم است، آن گاه در همان زمان ما می گوییم روابط
اجتماعی کاملا بتواره شده است".
ما
قبل از اینکه این ادعاها را مورد بررسی قرار بدهیم
باید خاطر نشان کنیم که اکثر این انتقادات حمله به
کاریکاتوری از مارکسیسم است. ایدهی
جدایی بین کارگرانی که قادر به درک واقعیت
نیستند و روشنفکران سوسیالیست نخبه که توانایی
این درک را دارند، یا سوسیالیسم به عنوان محصول
تولید شده مارش ضروری تاریخ، از لنین و انگلس نیست
بلکه از جانب سوسیال دموکراتها و استالینیستها و یا از
سوی آکادمیسینهایی که پس از جنگ جهانی دوم
ظهور کردند، کسانی مثل لویی آلتوسر میآید.
ما
نمیتوانیم از این ایدهی پست مدرنیستی
هالووی در نفی توانایی بشر در در شناخت مثبت واقعیت
دفاع کنیم. همانطور که مارکس میگوید: " تمامی علوم
زائد بودند اگر پدیدار با ذات بر هم منطبق بودند". اما شناخت
واقعی جامعه به طور نظارهگرانه و انفعالی حاصل نمیشود. همانطور
که مارکس در " تزهای فوئرباخ " گفت (این تزها پس از مرگ
مارکس، توسط انگلس دترمنیست! جمع آوری و به چاپ رسید):
"این پرسش که
آیا اندیشه بشری با حقیقت عینی
خوانایی دارد، مسالهای نظری نیست، بلکه مسالهای
عملی است. انسان در عمل است که باید حقیقت، یعنی
واقعی بودن، توان و این جهانی بودن اندیشه خود را ثابت
کند. مجادله بر سر واقعی یا غیر واقعی بودن اندیشه
– اندیشهای که از پراکسیس جداست- صرفاً مسالهای
اسکولاستیک است."
و
مسئله عملی چیزی جز مبارزهی طبقاتی نیست.
این
ایده که سوسیالیسم طی یک فرآیند تاریخی
مستقل از اراده انسان حاصل میشود هیچ وجه اشتراکی با افکار
مارکس ندارد. تاریخ نزد مارکس و انگلس عبارت است از عمل و عکسالعمل انسانهای
واقعی. اما مارکس و انگلس معتقد نبودند که حوادث تصادفی هستند و
یا با ارادهی محض انسان حاصل
میشوند. انگلس در مقدمهی دیالکتیک طبیعت می
نویسد:
"بین
اهداف تعیین شده و
نتایج حاصله، اختلاف عظیمی وجود دارد. عوامل غیر
قابل رویتی با قدرت تاثیر می گذارند. این عوامل و
تاثیرات، بسیار قدرتمندتر از آن هستند که در طرح های ما پیش بینی شده بودند".
اگر
هالووی در نوشتههایش پیگیر و وفادار باشد مجبور است
یکسره کاپیتال مارکس را که
انباشته از قوانین است رد کند. قوانینی چون قانون ارزش، قانون گرایش
نزولی نرخ سود و غیره. بتوارگی کالاها که بر اساس وجه
تولیدی ایجاد شده، مردم را تحت سلطهی روند های
اقتصادی قرار میدهد که بر روی آن هیچ گونه کنترلی
ندارند. مارکس در آن قسمت از کاپیتال با عنوان "سرشت بت وارگی
کالاها و راز آن" چنین میگوید: "علت این
تقلیلگرایی آن است که زمان کار لازم از لحاظ اجتماعی
برای تولید کالاها، خود را به نحوی قهرآمیز و به مثابهی
قانون طبیعی تنظیم روابط اشیاء، بر روابط تصادفی و
دایما در حال نوسان مبادلهی محصولات حاکم میکند، چنانکه قانون
جاذبه را آن گاه آشکارا میتوان دید که بامی بر سر آدمی
آوار شده است".
تحلیلهای
عجیب و غریب هالووی به او میگوید که نمیتواند
این واقعیات را بپذیرد. زیرا پذیرفتن این
واقعیات به این معنی است که او بپذیرد که سرمایهداری
"هست" و بنابراین نمیتواند چیز دیگری
باشد.
بحرانهای
دورهای یک تناقض مرکزی را در سرمایهداری روشن
میسازد. تناقض بین این واقعیت که نیروهای
تولیدی بیش از روابط تولیدی رشد کردهاند به
این معنی است که سرمایه داری نیروهایی
را بیش از توانش ایجادکرده است.
بحران
به تنهایی قادر به نابود کردن سرمایهداری نیست.
تنها طبقه کارگر قادر به چنین کاری است. گفتن اینکه
شرایط برای ساختن سوسیالیسم مهیاست به این
معنی نیست که سوسیالیسم اجتنابناپذیر است.
یعنی مستقل از ارادهی انسان پدید میآید.
این شبیه آن است که بگوییم طبقه کارگر قادر به فائق آمدن
بر روابط اجتماعی بتواره شده و پیاده کردن اراده خود نیست.
انگلس در آنتی دورینگ در بخش اول اقتصاد سیاسی چنین
می گوید:"هم نیروهای تولیدی که توسط وجه
تولید مدرن سرمایهداری ایجاد شده و هم سیستم توزیع
کالاها که بر روی آن بنا شده با خود وجه تولید در تضاد قرار میگیرند.
در واقع این تضاد به آن درجهای میرسد که اگر قرار باشد
تمامی جامعه محو و نابود نشود یک انقلاب در وجه تولید
باید به وقوع بپیوندد. انقلابی که به تمامی اختلافهای
طبقاتی پایان ببخشد".
سرمایهداری
سیستمی غیر قابل کنترل است که تناقضاتش یا بشریت را
به سمت نابودی سوق میدهد و یا به مرحله عالیتر سازماندهی
اجتماعی رهنمون میکند. این توضیح با بیان
این مطلب که سوسیالیسم نتیجه اجتنابناپذیر
قوانین سرمایهداری است متفاوت است. گفتن اینکه علم توسط
روشنفکران نخبه به کارگران ارائه میشود با آنچه در بالا آمد کاملا متفاوت
است. و انگلس خودرهانی طبقه کارگر را درمرکز پروژه انقلابی قرار داده
است.
"
به مدت تقریبا 40 سال ما بر این امر پای فشردیم که طبقه کارگر
نیروی محرکهی
تاریخ است. و به طور مشخص مبارزه طبقاتی بین بورژوازی و
پرولتاریا اهرم بزرگ انقلاب اجتماعی جدید است. بنابراین
برای ما
غیر ممکن است با کسانی همکاری کنیم که آرزو می کنند
مبارزهی طبقاتی را از جنبش
محو کنند. هنگامی که انترناسیونال شکل گرفت ما مبارزه را به
این صورت فرموله کردیم که
آزادی طبقه کارگر باید توسط خود طبقه کارگر به دست آید. بنابراین ما نمی توانیم با کسانی کار
کنیم که میگویند کارگران بی دانش هستند و قادر به
یادگیری و آموزش نیستند و باید توسط بورژواها و
خردهبورژواهای انسان دوست از بالا
آزاد شوند.
"مارکس و انگلس. سلسله
نامه هایی به آگوست ببل، ویلهلم لیبکنخت ویلهلم برک
و دیگران".
نکته
خندهدار این جاست که نه انگلس بلکه هالووی است که سعی میکند
نقش مرکزی طبقه کارگر را در تغییر جامعه محو کند.
ضدیت
با تحزب
هالووی
میپرسد: "اگر ما مگسهای منفردی هستیم که در
تاروپود کنترل اجتماعی گیر کردهایم و توسط شرایطی
که ما را احاطه کرده قادر به دیدن واقعیت نیستیم پس چگونه
میتوان شرایط را تغییر داد؟ اما کاربرد استعاره تار و
مگس تشبیه صحیحی نیست. جامعه شامل تله و مگس نیست بلکه
شامل کارگرانی است که در محلهای اجتماعی برای
سرمایه داری در حال کار کردن هستند. مکان هایی که به
اسارت گاه آنها تبدیل شده و شرایط ایجاد شده آنها را به اقدام
اجتماعی به منظور تغییر این روابط رهنمون میکند.
وجود این
تناقض است که مفهوم لنینی حزب مطرح میشود. برای
لنین احتیاج به رهبری انقلابی سازمانیافته به
دلیل ناموزونی در میزان آگاهی طبقه کارگر مطرح بود.
ناموزونی که خود نتیحه موقعیتهای گوناگون و متناقض است. حزب
انقلابی گروهی نیست که خارج از طبقه کارگر و یا بر فراز
آن ایستاده باشد، بلکه سازمانی است که شامل آگاهترین بخش از
کارگرانی است که در مبارزات روزمره درگیر هستند و هدف آنها فائق آمدن
بر این ناموزونی و
رهبری کارگران تا پیروزی است. اگر کارگران به آسانی تنها
مگسهایی گیر کرده در تار عنکبوت باشند انقلاب دیگر ممکن
نیست. از سوی دیگر اگر کارگران به طور خودانگیخته
سوسیالیست بودند انقلاب زمانهای بسیار پیش از
این رخ داده بود.
در
همین رابطه لنین در " یک گام به پیش و دو گام به
پس" میگوید:
"به
چه دلیل و بنا بر چه منطقی، از این قضیه که ما حزب طبقه
هستیم میتوان به این نتیجه رسید که ضرورتی
ندارد بین کسانی تمایز قایل شد که در داخل حزب هستند و
کسانی که به آن وابستگی دارند؟ درست بر عکس: بنا بر وجود تفاوت در
درجهی آگاهی و میزان فعالیت است که باید در
میزان نزدیکی به حزب تمایز قایل شد" .
و در
جای دیگر همین کتاب میگوید:
"
اگر هر اعتصابی تنها بیان خودبهخودی غریزهی
نیرومند طبقاتی و مبارزه طبقاتی نبود که ناگزیر به انقلاب
اجتماعی منجر میشود، بلکه مظهر آگاهانه یک روند است آن وقت...
اشاره به اعتصاب همگانی یک عبارت آنارشیستی تلقی
نمیشد و حزب ما فورا کل طبقه کارگر را در بر میگرفت و
سرانجام بلافاصله کار را با تمام جامعه سرمایهداری یکسره
میکرد. برای این که حزب بتواند عملا مظهرآگاه طبقه باشد
باید بتواند آن چنان مناسبات تشکیلاتی به وجود آورد که ارتقاء
به سطح معین آگاهی را تامین کند و به طور نظامیافته آن
را تکامل بخشد".
این
افکار تنها زمانی حقانیت خود را حفظ میکنند که
لنینیسم از شکل مخدوش شده استالینیستی رها شود.
امری که هالووی در نشان دادن آن ناموفق است. در نزد هالووی تنها
دو آلترناتیو سیاسی وجود دارد. نفی شبه آنارشیستی
قدرت و سازمان سیاسی و یا مدل استالینیستی از
بالا به پایین سازمان سیاسی که اعضا و افراد فعال سازمان
و حزب را همچون گوشت دم توپ مورد استفاده
قرار میدهد.
اما
هر دو این آلترناتیوها به بن بست رسیدهاند. انقلابیون
امروزه باید بر این پای بفشرند که ما در عمل و نه در حرف به
سازمانی احتیاج داریم که در جریان مبارزه روزمره بین
عناصر حزب انقلابی پیوند برقرار سازد. ما به حزب سیاسی که
دنبال جاه و مقام است نیاز نداریم بلکه به حزبی نیاز داریم
که عناصر مختلف مبارزه را به هم وصل کرده و طبقه کارگر و دیگر
نیروهای اجتماعی متحدش را در مبارزه برای کسب قدرت آماده
کند.
آلترناتیو
هالووی
نه تنها هیچ راهی به جلو پیشنهاد نمیکند بلکه پس از به
چالش کشیدن خواننده در کتاب 228 صفحهای خود هیچ پاسخی
برای پرسش مطرح شده ندارد. بالاخره در پایان کتاب نمیدانیم
"چگونه دنیا را بدون کسب قدرت تغییر بدهیم"؟
پس چه
راهی پیشنهاد میشود؟ نتیجهی عملی این
فلسفه چیست؟ به نظر هالووی جنبش های انقلابی در قرن گذشته
همه در جستجوی قدرت بودند. بدتر از آن هالووی، انقلابی
بزرگی چون روزا لوکزامبورگ که معتقد بود:
"سوسیالیسم
نمیتواند با صدور قطعنامه به وجود آید. حتی هیچ
دولتی هر چه قدر هم سوسیالیستی باشد قادر به ایجاد
سوسیالیسم نیست سوسیالیسم توسط تودهها، توسط
پرولتاریا باید ایجاد شود. هر کجا زنجیر سرمایهداری است
باید شکسته شود".
(سخنرانی در کنفرانس افتتاحی حزب کمونیست آلمان 1918 )
را با
رفرمیستی چون برنشتین که برای او مفهوم
سوسیالیسم چیزی جز کسب اکثریت در پارلمان نبود در
یک کفه قرار میدهد.
نفی
قدرت نزد هالووی بیشتر به برنشتین گرایش دارد تا
لوکزامبورگ. اگر قرار باشد رخداد انقلابی در میان نباشد چگونه
میتوان به عمر سرمایهداری خاتمه داد. او به سادگی مسئله
را دور میزند: برای پایان دادن سرمایداری با آن جنگ
نکن بلکه به آسانی آن را تجسم کن. ما نباید بپذیریم که
دنیای ما بعد از انقلاب به وجود میآید. "دنیای
ما زمانی شکل میگیرد که ما در درگیری با
سرمایه از ترمهای سرمایه استفاده نکنیم". او منظور
خود را در این مورد در مقالهای که در روزنامه آرژانتینی
هرامینتا به چاپ رسید چنین بیان میکند:
"گفته
میشود که انتقال از سرمایهداری به کمونیسم بر خلاف
انتقال از فئودالیسم به سرمایهداری در داخل جامعه قدیم تکامل
نمییابد. این به معنای آن است که به هیچ وجه
کمونیسم از امکان رشد در داخل جامعه سرمایهداری برخوردار نیست. این
ایدهی بر مفهوم انقلاب به عنوان یک رخداد بزرگ در حزب انقلابی به عنوان رهبر آن حادثه
بزرگ استوار است.
چنین
ایدهای این مهم را نادیده میگیرد که انقلاب
قابل تصور نیست مگر
آنچه
اکنون وجود ندارد در اشکال متناقض و
آنتاگونیستی، و در جامعهپذیری یک آلترناتیو قبلا
وجود داشته باشد که خودِ آن عمیقا در فعالیت روزانه ما ریشه
دارد. در عشق و دوستی و همبستگی در میلیونها شکل هماهنگی، در همه آن چیزی که ما از
زاپاتیستها آموختیم آنچه به آن شرافت انسانی میگویند.
توضیح مشروح این اشکال جنینی توانایی مستقیم اجتماعی فرآیند انقلاب را شامل
میشود".
خطر
افکار هالووی در این جاست که مفاهیم مهمی چون انقلاب را
حذف میکند که همواره یک گسست قطعی از یک جامعه به جامعه
دیگر معنی میدهد ودر آن یک طبقه با قهر طبقه دیگر
را سرنگون میکند تا شکل اجتماعی نوینی را بنا نهد و
معنی آن را تغییر میدهد. هالووی از یک تجربه
اتوپیایی الهام میگیرد و آن را انقلاب نام
میدهد و به این ترتیب بر
روی بحث ضد انقلابی خود نقاب میکشد. این روش
ابداعی که تعریف چیزها را تغییر داده تا آنها به ضد
خود تبدیل شوند در سراسر کتاب دیده می شود .
بی
شک بسیار مطلوبتر است اگر ما قادر بودیم با سرمایهداری
به روشهای او با آن. اما متاسفانه این امکان پذیر نیست.
در انتها سیستم سرمایهداری باید توسط طبقه کارگر سرنگون
شود نه با تجربیات صلحآمیز در یک رخداد انقلابی.
آرژانتینازو 2001 دقیقا نمونه چنین حادثهای است.
چنین
حادثهای به طور ناگهانی ظاهر نمیشود بلکه نتیجهی
مبارزات پراکنده و جزیی کارگران است که اعتماد به نفس و آگاهی
را به وجود میآورد که آن هم به نوبهیخود آلترناتیوی
برای بحرانهای موجود ارائه میدهد . از سوی دیگر
تجربیات اتوپیایی مثل مناطق خودمختار و تعاونیهایی
که کارگران مالکیت آن را در دست گرفتهاند ناچار میشوند با
سرمایه با ترمهای خود سرمایه مقابله کنند. به این معنی
که باید منطق بازار را بپذیرند و گرنه از بین خواهند رفت. همانطور
که رزالوکزامبورگ در جزوهی خود " رفرم یا انقلاب" اشاره
میکند:
"کارگرانی که در بخشهای
تولیدی تعاونی تشکیل دادهاند در برابر ضرورت تناقض آلود
اتخاذ مطلقگرایی قرار میگیرند. آنها مجبورند نسبت به
خودشان مثل کارفرمایان سرمایه دار رفتار کنند. و این دلیل
معمول شکست تعاونیهای تولیدی است که یا تبدیل
به بنگاههای خالص سرمایهداری میشوند و یا در
صورتی که تفوق منافع کارگران همچنان بر تعاونی ادامه یابد منحل
میشوند".
اگر کارگران، یک کارخانه را در بونئوس
آیرس اشغال کنند و تصمیم بگیرند که آن را اداره کنند
تهدیدی متوجه سیستم سرمایهداری نخواهد بود، اما
اگرچندین سری از کارخانهها توسط کارگران اشغال بشوند و بعد آنها
باهم ارتباط برقرار کنند و مجمع نمایندگان کارخانجات را تشکیل بدهند
آن موقع سرمایهداری به وحشت خواهد افتاد. موفقیت یا شکست
این فرآیند تنها با یک حادثه انقلابی مشخص میشود
که در آن تعیین خواهد شد کدام طبقه بر جامعه حکم خواهد راند.
بیگانگی
گسست "کنش از کار انجام شده" نیست بلکه محصول جامعهایست
که اکثریت برده در حال انباشت برای اقلیت است . بنابر این
برای غلبه بر ازخود بیگانگی نباید به اقدامات فردی
و مجزا و انعکاسی و ایجاد تعاونی پرداخت. و یا در
حواشی سرمایهداری مکانهایی جداگانه برای
سکونت ساخت. گسست و نفی از خود بیگانگی حاصل روند مبارزه دسته
جمعی است که کارگران در خلال آن به قدرت خود پی میبرند. و در
مییابند چگونه شرائط و موقعیتهایشان را
تغییر بدهند. برای رسیدن به چنین امر مهمی
وجود یک سازمان آگاه ضروری است. از گروهی نخبه که دور از مبارزه
ایستادهاند کاری بر نمیآید. ما به سازمانی
نیاز داریم که در کوران مبارزه آزموده شده و انقلابیترین
عناصر را گرد هم میآورد. از خود بیگانگی زمانی به طور
قاطع ریشه کن میشود که جامعه بر اساس اقدام مشترک تاسیس شود.
جامعهای که در آن تولیدکنندگان در هماهنگی با یکدیگر
کل تولید و توزیع را بر اساس نقشه آگاهانه سازمان دهند.
در مرکز
انتقال به این جامعه باید کارگران قرار گیرند. به این
دلیل ساده که آنها در قلب سیستمی قرار دارند که ثروت فراوانش
را تولید میکنند. قرار گرفتن در مرکز به این معنی است که
علاوه بر آن مبارزاتی در حواشی این مرکز در حال انجام است.
مبارزه علیه تبعیض نژادی، مبارزه علیه سرکوب زنان، مبارزه
علیه سرکوب همجنسگرایان و مبارزه بومیان برای حق
تعیین سرنوشت بخشی از این مبارزات به شمار میروند.
هالووی
به درستی روح خلاقی را که در جریان هر مبارزه به ظهور میرسد
مورد ستایش قرار میدهد. به طور مثال میگوید: "ما
به اعتصابی نیاز داریم که به متوقف کردن کار اکتفا نمیکند
بلکه راهحلهای دیگری چون فراهم کردن سرویس اتوبوس
مجانی و نوع دیگری از خدمات درمانی را مطرح میکند".
اما این گونه راه حلها اگر مسئله قدرت را در نظر نگیرند با شکست
مواجه خواهند شد. در قسمت پایانی کتاب تحت عنوان "انقلاب ؟
" (بخش روشنی که کمتر در طول کتاب میبینیم) هالووی همرائی خود را با مارکس
نشان میدهد که خلع ید کنندگان باید خلع ید شوند. برای رسیدن به
چنین هدفی هالووی چه بخواهد و چه نخواهد به قدرت نیاز
دارد. به قدرت کارگران که ابتدا کنترل کارخانجات، بیمارستانها، معادن و
مدارس را دردست بگیرند تا بتوانند نیروهای مسلح ارتجاع را درهم بشکنند.
نفی هرگونه نیازِ کارگران به نیروی سازمانیافته
و متمرکز به شکست جنبش منجر خواهد شد. آیا دلیل شکست
آنارشیستها در جنگ داخلی اسپانیا زمانی که کنترل
بارسلونا را در 1936 در دست داشتند این نبود که به هیچ قدرتی اعتقاد
نداشتد و قدرت را به دولت قدیم ارزانی کردند؟
تئوری
ضد قدرت هالووی انعکاس ضدیت با جریانات سیاسی در
سطح جهانی است به خصوص در
آرژانتین. شکست استالینیسم و از هم گسیختن چپ سنتی
توام با نفرت از احزاب سنتی بورژوایی در قدرت گرفتن این
تمایل نقش مهمی بازی کرد. اما هالووی آنچه را که در مرحلهای
از مبارزه دیده میشود تبدیل به یک نظریه
سیاسی کرده است. جنبش آرژانتینازو در حال حاضر با این
مسئله روبهرو است که چگونه بعد از مرحلهی "همه احزاب
سیاسی باید پی کارشان بروند" خود را ارتقا بدهد. در
حالی که هالووی در همین مرحله همه احزاب سیاسی باید
پی کارشان بروند " میتواند به طرق مختلف تفسیر شود. این
پرسش که بعد چه خواهد شد یا به این صورت پاسخ خواهد گرفت که احزاب
یا رهبران جدید رفرمیست حتی برای کوتاه مدت به
اریکه قدرت خواهند رسید و یا کل سیستم بازسازی
خواهد شد. کتاب هالووی نه تنها به این پرسش اساسی که بعد چه
خواهد شد پاسخی نمیدهد بلکه خواننده را با ستایشهای پر
طمطراق از تجربه زندگی اتوپیایی از رفتن به چنین
مسیری منحرف میکند و هچ راهی را به جلو عرضه نمیکند.
****************************************************
برای
آشنایی به آرای جان هالووی و نقد آن به کتاب سوژهی
انقلابی از انتشارات بیدار مراجعه کنید. به زودی نشر
بیدار نقد دیگری بر آرای هالووی منتشر میکند.